Finlandiya Savunma Kuvvetleri, hava kuvvetleri birim flamalarından svastika da deniilen gamalı haç sembolünün kaldırılacağını duyurdu. Karar, uluslararası iş birlikleri sırasında yaşanan “rahatsız edici durumlar” ve özellikle NATO üyeliği sonrası ortaya çıkan gereklilikler nedeniyle alındı.

Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın iç bayrak reformu kapsamında hayata geçirdiği bu kararın siyasi bir dayatma olmadığı, ancak uluslararası ortamlarda pratik kaygılarla alındığı vurgulandı. Özellikle Amerikan birlikleri ve diğer NATO partnerleriyle yapılan ortak çalışmalarda sembolün yarattığı rahatsızlık, süreci hızlandıran etkenler arasında gösteriliyor.

SEMBOLÜN TARİHSEL KÖKENİ

Finlandiya’da gamalı haç sembolü, ilk kez 1918 yılında İsveçli kont Eric von Rosen tarafından Finlandiya ordusuna hediye edilen bir savaş uçağında kişisel talih sembolü olarak kullanılmıştı. Mavi zemin üzerine beyaz gamalı haç olarak tasarlanan bu sembol, Finlandiya Hava Kuvvetleri’nin kuruluşundan itibaren resmi bir sembol haline geldi.

Ancak, Nazi Almanyası’nın aynı sembolü benimsemesinden sonra gamalı haç, evrensel olarak faşizm ve soykırımın sembolüne dönüştü. Finlandiya, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile kısa süreli bir ittifak kurmuş olsa da, kendi gamalı haçının tarihsel ve kültürel kökenlerine vurgu yapmayı sürdürdü.

Sembol, 1945’ten itibaren uçaklardan kaldırılmış, 2017’de ise Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın ambleminden çıkarılmıştı. Ancak birim flamalarında resmi törenlerde kullanılmaya devam ediyordu.

NATO VE ULUSLARARASI TEPKİLER

Finlandiya’nın 2023’te NATO’ya katılması, sembolün yol açtığı sorunları daha görünür hale getirdi. Özellikle 2021’de Alman askerlerinin, gamalı haçlı flamaların kullanılacağı bir törene katılmayı reddetmesi, değişim ihtiyacını belirginleştirdi.

Karelya Hava Komutanı Albay Tomi Böhm, Yle yayın kuruluşuna yaptığı açıklamada, “Bu flamalarla devam edebilirdik, ancak yabancı ziyaretçilerle bazen rahatsız edici durumlar yaşanıyor. Zamana ayak uydurmak mantıklı bir hamle” ifadelerini kullandı.

ERİC VON ROSEN VE NAZİ BAĞLANTISI

Sembolün Finlandiya’ya giriş hikâyesi, tartışmaları daha da karmaşık hale getiriyor. Sembolü Finlandiya’ya tanıtan İsveçli kont Eric von Rosen, 1930’larda Nazi sempatizanı olarak biliniyordu ve ünlü Nazi lideri Hermann Göring ile akrabalık bağına sahipti.

Von Rosen, 1918’de Finlandiya’ya hediye ettiği uçağa, İskandinav kültüründe bir talih sembolü olarak gördüğü gamalı haçı işlemişti. Ancak von Rosen’un eniştesi olan Hermann Göring, Nazi hava kuvvetleri Luftwaffe’nin komutanlığını yapmıştı.

YENİ SEMBOL VE UYGULAMA TAKVİMİ

Finlandiya Savunma Kuvvetleri, gamalı haç içeren yeni malzeme üretimini durdurdu. Yeni flamalarda kartal figürü kullanılması planlanıyor. Değişim sürecinin ne zaman tamamlanacağı ise henüz belirsizliğini koruyor.

Helsinki Üniversitesi’nde dünya politikası profesörü olan Teivo Teivainen’in gamalı haçın Finlandiya’daki tarihine dair yakında çıkacak kitabı, bu tartışmaları yeniden alevlendirmişti. Teivainen, sembolün uluslararası ortamlarda yarattığı sorunlara dikkat çeken önemli bir isim.

FİNLANDİYA’NIN TARİHSEL DURUŞU

Finlandiya, II. Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası ile kısa süreli bir iş birliği yapmış olsa da, Nazi ideolojisini benimsememişti. Finlandiya ordusunda Yahudi askerler görev yapmış ve ülke, Nazi Almanyası’nın Yahudi vatandaşlarını teslim etme taleplerini reddetmişti.

Savunma Kuvvetleri, gamalı haçın kendi tarihsel bağlamında bağımsızlık mücadelesinin bir sembolü olduğunu vurgulamayı sürdürüyor. Ancak küresel çağrışımlarının artık bu sembolün resmi kullanımını sürdürmeyi imkansız hale getirdiği kabul ediliyor.